بررسی ماهیت انفال و احکام آن از دیدگاه فقه امامیه و اهل سنت(مذهب خمسه)

انفال در اصطلاح امامیه اموالی است که پیامبر و پس از ایشان جانشینان برحقش استحقاق مالکیت آن را دارند و در راستای اهداف متعالی خود به هر نحو که مصلحت بدانند به مصرف می رسانند.به نظر امامیه مالکیت پیامبر(ص)و ائمه (ع)نسبت به انفال عنوانی است نه شخصی،یعنی رئیس حکومت(امام)که رتق و فتق امور به او محول شده و سیاست و تدبیر ممالک بر عهده ی اوست،خداوند به اعتبار آن منصب و جایگاه بودجه ای که از بودجه عمومی مسلمانان مجزااست برای امام منظور داشته تا طبق مصلحت به مصرف برساند. انفال منحصر به مصادیق و عناوینی که فقهای شیعه در کتب فقهی خود ذکر کرده اند نیست و ذکر این مصادیق موضوعیت ندارد بلکه معیار و ملاک همان بی صاحب بودن می باشد که در تمامی مصادیق مذکوره موجود و یکسان می باشد.و در زمان غیبت تمامی موارد انفال برای شیعیان مباح می باشد مگر در صورت وجود حکومت حقه مانند جمهوری اسلامی ایران که در رأس آن فقیهی جامع الشرایط می باشد که در این صورت حکومت می تواند با در نظر گرفتن مصالح، ضوابطی را برای استفاده از این اموال وضع کند حتی چنین استفاده ای را ممنوع کند. اهل سنت انفال را در ارتباط با غنایم جنگی و مسایل متفرع بر آن لحاظ می کنند و با عنوانی مستقل از غنایم وخمس توسعه نیافته است در فقه اهل سنت اصطلاح فئ مفهومی عامتر از آنچه در فقه شیعه ذکر شده به خود گرفته به طوریکه شامل جزیه،خراج،عشور و تمامی مواردی که از جانب کفار به مسلمانان رسیده، می گردد. وتولیت این اموال را در عصر حضور بر عهده پیامبر و پس از ایشان خلفای اربعه دانسته و در عصر غیبت دولتهای حاکم بر بلاد مسلمین را متولی این اموال می دانند.